Alleen maar aan het einde van het jaar één beoordelingsgesprek is achterhaald

Volgens organisatiepsycholoog Kilian Wawoe heeft de traditionele beoordelingswijze zijn beste tijd gehad. Nu.nl interviewde hem hierover naar aanleiding van zijn nieuwste boek ‘Performance management in een agile werkomgeving’.

Volgens Wawoe is een beoordelingsgesprek waarbij je cijfer krijgt niet eerlijk. “De vijfpuntsschaal wordt massaal gebruikt, waarbij werknemers een cijfer tussen de 1 en de 5 krijgen. Soms wordt de ABCDE-methode gebruikt: in ieder geval krijg je een cijfer dat gebaseerd is op factoren die niets met je werk te maken hebben.”

Menselijke natuur

De organisatiepsycholoog legt uit dat de menselijke natuur het overneemt bij een beoordelingsgesprek. “Het gaat over van alles, behalve over je werk. Vrouwen worden bijvoorbeeld lager beoordeeld en dus beloond dan mannen. Na correctie voor verschillende criteria is het loonverschil bij de overheid 5 procent en in het bedrijfsleven 7 procent in het nadeel van vrouwen. Vooral onvriendelijke en agressieve mannen verdienen meer.”

Lange mensen

Wawoe haalt onderzoek aan, waaruit ook blijkt dat mensen zonder regionaal accent een betere beoordeling krijgen, net als autochtonen en aantrekkelijke mensen. “En in een aparte studie over lengte en inkomen kwam naar voren dat lange mensen meer verdienen dan kleine collega's, zelfs na correctie voor geslacht, leeftijd en gewicht. Voor vrouwen geldt dat hoe dunner ze zijn, hoe meer ze verdienen en mannen met een gewicht van ongeveer 94 kilo bleken het meeste geld binnen te halen.”

Dialect

De conclusies van Wawoe zijn gebaseerd op zijn eigen, zevenjarig onderzoek aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Daarnaast bekeek hij onderzoek van de Rotterdamse econoom Jan van Ours. Dit liet zien dat mensen die een dialect spreken 5 tot 15 procent minder verdienen dan mensen die standaardnederlands spreken, wat eigenlijk een accent is uit de regio Haarlem. Het inkomensverschil neemt toe naarmate het dialect meer afwijkt van dit accent. Verder blijkt uit een onderzoek onder 120.000 werkende Britten dat mannen die 7,5 centimeter kleiner zijn dan collega’s die hetzelfde werk doen jaarlijks bijna 2000 euro minder verdienen.

Beoordelen is zinloos

Leidinggevenden kijken bij de traditionele beoordeling blijkbaar naar het uiterlijk van de werknemer en hoe die praat. Daarbij vindt Wawoe dat beoordelen in zo'n gesprek zinloos is. “Als je iemand een twee geeft, luistert hij niet meer naar de complimenten die er nog worden gegeven of de suggesties om te verbeteren. Bij een hoog cijfer ook niet, dan is iemand alleen maar in zijn hoofd bezig met z'n eigen succes.”

Vakgenoten

Wawoe heeft een manier bedacht om dat anders te doen. “We moeten onszelf laten coachen door vakgenoten, door professionals die ons werk bekijken en feedback geven. Professionele reflectie van iemand die ervaren is. We moeten met elkaar praten zodra dat relevant is, en niet alles bewaren voor een moment in december. Het beoordelingsgesprek is een rituele dans, zinloos en bovendien inefficiënt. Er wordt om de hete brij heen gedraaid, er wordt lijzig gepraat, het gesprek is niet to the point. De weerzin tegen dit soort gesprekken is groot, en terecht. Het past niet meer in een werkomgeving die modern en snel wil zijn, of 'agile' zoals we dat nu noemen.”

Tips

Beperk gesprekken over iemands functioneren niet tot één jaarlijks gesprek, maar laat feedback plaatsvinden als dat nodig is. Zorg er daarnaast voor dat iedere werknemer voldoende feedback krijgt van hun leidinggevende en meer ervaren collega’s. De beoordeling aan het einde van het jaar is dan alleen nog een optelsom van de eerder gegeven en besproken feedback.

Bron: NU.nl