Motivatie zou veel vaker deel van de gesprekscyclus moeten zijn

Daniel Hoopman Daniel Hoopman 16 augustus 2022 673

Motivatie van je werknemers is belangrijk. Het onderwerp staat echter niet vaak op de agenda van bedrijven. Hoe komt dat en wat is er aan te doen?

Volgens Alwin Sixma, strategisch adviseur en auteur van het boek ‘De Motivatieparadox‘, is er een groot verschil tussen denken en doen wat motivatie betreft. “Als we allemaal zo goed weten hoe belangrijk motivatie is voor het behalen van resultaten, dan is het toch interessant om te constateren dat we er in de dagelijkste praktijk weinig van bakken. We blijken vaak niet goed te zijn in het inzetten en onderhouden van motivatie op de werkvloer.”

Fijn werk met een waardevol resultaat

Sixma vindt dat er vooral sprake is van woorden en niet van daden. “Het bewust worden en het bespreken van motivatie vraagt om vaardigheden die we niet van nature bezitten. We moeten ons erin trainen en ze blijven toepassen als we fijn werk willen hebben dat voldoening en een waardevol resultaat oplevert.”

Motivatie bespreken tijdens een functioneringsgesprek

Het tijdens een functioneringsgesprek beginnen over motivatie kan voor een medewerker spannend en ongemakkelijk zijn. Het maakt hem of haar kwetsbaar en het vraagt dus om moed. Daarom moeten bedrijven volgens Sixma signalen op het gebied van motivatie niet als vreemd of zeuren behandelen, maar medewerkers er juist in aanmoedigen.

Werkgeluk

De schrijver benadrukt dat het bespreken van motivatie professioneel is. Dat kan volgens Sixma vanuit het besef dat motivatie negeren slecht is voor de gezondheid en dat het dure bedrijfsongelukken kan veroorzaken. Bovendien kan het sturen op motivatie leiden tot werkgeluk, flow en ‘ongedroomde’ resultaten.

Vaag concept

In zijn boek geeft Sixma heel wat redenen waarom motivatie nog geen hot item is in bedrijven. Managers die houden van machtspelletjes zien motivatie bijvoorbeeld maar als een vaag concept, ‘iets voor losers’. Een andere drempel is formeel management, waarbij de organisatie de klemtoon legt op regeltjes, procedures, meetbaarheid en voortgang. Mensen haken daardoor mentaal en/of fysiek af. “Ze voelen zich niet gezien en worden daardoor onzichtbaar.”

Teveel extrinsieke motivatie

Verder kunnen bedrijven ook te veel uitgaan van extrinsieke motivatie: een topsalaris, een stralende reputatie, een luxe bedrijfsauto, een indrukwekkend hoofdkantoor en overdonderende functietitels. Dit levert ‘mismatchen’ op qua nieuwe medewerkers. “Bij complexe taken werkt het heel slecht om dit soort prikkels in te zetten.” Intrinsieke motivatie werkt dan beter via het belonen van de inzet en het vakmanschap van werknemers. Die beloning bestaat voor een aanzienlijk deel uit aandacht, complimenten, feedback en bruikbare informatie. “Veel organisaties hebben deze boodschap gemist.”

Geen motivatiematch

Mede hierdoor ontbreekt het vaak aan een ‘motivatiematch’ bij bedrijven. Hun identiteit, cultuur en doelen passen niet voldoende bij de motivatie van teams en medewerkers. Daardoor krijgen de medewerkers niet het gevoel dat ze bijdragen aan iets goeds, met impact, dat groter is dan zijzelf.

Regelmatige communicatie

In zijn boek benadrukt Sixma de vele voordelen van het bewust investeren in motivatie. Met regelmatige communicatie over elkaars drijfveren komen organisaties sneller achter misverstanden en blijven conflicten minder lang doorslepen. Met aandacht voor motivatie bewaakt een organisatie beter of ze nog op de goede weg zit. Minder motivatie bij medewerkers is een belangrijk teken dat er iets fout gaat.

Goed voor leren en ontwikkelen

Motivatie leidt tot werknemers die verantwoordelijkheid voor hun werk nemen, doorzettingsvermogen hebben bij tegenslag en over meer creativiteit, output en energie beschikken. Vaak zijn ze ook nieuwsgierig en continu op zoek naar betere werkwijzen. Ze leren en ontwikkelen zich en houden vrijwillig hun vakkennis bij.

Drie motivatieniveaus

Sixma onderstreept dat het bij motivatie niet alleen over medewerkers gaat. De gevolgen komen terug op individueel niveau, in teams en op bedrijfsniveau. Ideaal is het als motivatie op alle drie niveaus klopt en voldoende aansluit.

1. Individuele motivatie

Vaak drijven medewerkers bij het begin van een baan of een opdracht mee op de golven van het enthousiasme dat ze dan ervaren. Sixma vindt opmerkingen als dat ‘iemand erin gerold is’ of dat ‘dit gewoon helemaal mijn ding is’ echter onvoldoende getuigen van motivatie.

“Graaf dieper en probeer zo scherp mogelijk in beeld te krijgen wat je drijft en wat niet. Je moet weten wat je belangrijk vindt, zodat je in staat bent die kennis in te zetten als het erom spant – in situaties van keuze of conflict. Als de aanpak of het doel van je werk verandert, kan het zijn dat jij minder gemotiveerd bent om eraan bij te dragen.”

2. Teammotivatie

“Bij teammotivatie geldt hetzelfde als bij individuele motivatie: het gaat om het vinden van het verhaal over waarom je samen ergens aan werkt en hoe dat werk jullie helpt bij je doelen en ontwikkeling. Wat maakt dat wij samenwerken aan een opgave? Het antwoord op die vraag bepaalt het verbond dat je smeedt. Mensen hebben altijd hun eigen motivatie, maar een goed team heeft ook een gedeelde motivatie, waarin de teamleden zich met elkaar verbonden voelen.”

Is de motivatiematch goed, dan kent elke samenwerking doelgerichtheid en zin. Daar moet een bedrijf dus actief naar zoeken en dat niet één keer, maar steeds weer. “Zonder uitgesproken motivatie is het bereiken van een waardevol resultaat eerder het spelen van ezeltje-prik dan de uitkomst van een goed gemanaged project”, aldus Sixma.

3. Motivatie op organisatieniveau

Bedrijfsmotivatie betreft de kern van een bedrijf. Het gaat om de waarde die je nastreeft en de wijze waarop je dat doet. Vergelijkbaar met een mens staat dus centraal wat kenmerkend is voor je bedrijf en wat je doet om dat tot uitdrukking te brengen. Bij bedrijfsmotivatie beantwoord je de vragen: wie zijn wij, wat willen wij, hoe doen we dat en hoe ontwikkelen we ons?

Zowel klanten als stakeholders willen weten wat ze kunnen verwachten van je organisatie. Daarnaast moet voor medewerkers de organisatie iets zijn om trots op te zijn. “De vraag is niet meer wat ze voor de organisatie kunnen betekenen, maar wat de organisatie voor hen kan betekenen. Dat is waarom een bedrijfsmotivatie belangrijk is”, licht Sixma toe.

Ga het gesprek aan

Motivatie levert verbinding, duidelijkheid en een gedragen resultaat op. Sixma: “Praten over motivatie is goud waard. Voor onszelf, als we anderen vertellen waarom we doen wat we doen. Voor teams, zodat we ons gedeelde doel en onze gedeelde aanpak vinden en onderhouden. En voor organisaties die om een motivatiematch te vinden, moeten achterhalen wie ze zijn en wat ze willen bereiken.”

Onderbouw motivatie

Een advies van Sixma is het opstellen van een motivatieprofiel. Dat profiel geeft aan wie je bent, wat belangrijk voor je is en waar je blij van wordt. Daarmee is het de fundering van je motivatie. Hiervoor raadt de auteur aan om je drijfveren te beschrijven vanuit je identiteit, waarden en doelen. Voor het aanscherpen van het motivatieprofiel kan je bijvoorbeeld antwoord geven op de volgende vragen:

  • Doel: Wat wil je bereiken en wat betekent het voor je als je dat hebt bereikt?
  • Waarde: Wat stimuleert je bij het bereiken van je doel? Welke persoonlijke waarden heb jij? Welke soorten berichtgeving maken je warm of kwaad?
  • Energie: Van welke activiteiten krijg je energie?
  • Kracht: Wat heb je in huis qua inzet? Waarin ben je goed en wat kan je bieden om je doel te bereiken? Wat past er bij je?
  • Ontwikkeling: Wat heb je nodig om je dromen te bereiken? Hoe word je beter in wat je nastreeft?
  • Inzet: Hoe bereik je je doelen en welke activiteiten horen daarbij?
  • Afbakenen: Wat past niet bij wat je wilt gaan doen? Waarom is dat het geval en wie zou het dan wel moeten doen?
  • Aandacht: Hoe bereik je de toppen van je kunnen? Welke randvoorwaarden en alarmbellen houden je op je spoor? Welke aandachtspunten wil je bewaken en hoe pak je dat aan?

Sixma adviseert grofweg dezelfde aanpak aan teams en bedrijven die een motivatieprofiel willen maken.

Tips

  • Zet motivatie als vast onderdeel op de agenda van functioneringsgesprekken.
  • Geef je medewerkers de ruimte om hun motivatie te bespreken en moedig ze aan om dat te doen. Luister goed naar ze en denk met ze mee.

Bron: MT/Sprout